EMDR als methode en de verschillende fasen ervan.

EMDR is een synclectische (1) methode, die gebruikt maakt van bevindingen uit de psychodynamische therapie, de gedragstherapie, de cognitieve therapie, de neurobiologie en de systeemtherapie en combineert dit met een afleidende stimulus (meestal het met de ogen volgen van een bewegende hand van de therapeut).

Met EMDR is het niet nodig om jarenlang te praten over het verleden. In een relatief korte tijd worden therapeutische doelen bereikt (er zijn dus minder behandelingen nodig). Je hoeft de traumatiserende gebeurtenis niet steeds te benoemen, er wordt immers weinig gesproken tijdens de sessie. Tijdens de sessie komen er zowel moeilijke als leukere belevingen naar boven, waardoor de sessie minder zwaar is. Het traumabeeld gaat sneller vervagen, raakt op de achtergrond, wordt minder verontrustend, verwarrend of beangstigend. Je angst en gevoel van machteloosheid zal sterk verminderen.

EMDR is niet louter een techniek, maar een therapievorm bestaande uit een integrale benadering van de cliënt.

Het standaard EMDR protocol is een benadering in drie etappes. De cliënt verwerkt:

1. eerst de oorspronkelijke gebeurtenissen
2. dan de huidige stimuli
3. en tenslotte de negatieve reacties bij het denken aan toekomstig gedrag.

De EMDR therapie verloopt in acht fasen: de anamnese, de voorbereiding of stabilisatiefase, de targetkeuze of assessmentfase, de fasen vijf tot en met zeven vormen de traumaverwerking, en de achtste fase is een herevaluatie achteraf.

1. De anamnese
   
   In deze fase proberen we een zicht te krijgen op de belastende gebeurtenissen, zijn er indicaties voor traumaverwerking, welke herinneringen uit het verleden hebben het probleem doen ontstaan, wat is het oorspronkelijke trauma ? Welke actuele stimuli (herinneringsfragmenten, triggers, intrusies, angsten, depressies, …) triggeren de symptomen in het heden. Welke vaardigheden zijn noodzakelijk om in de toekomst op een adequate manier te kunnen reageren. Welke klachten zijn er? Wat zijn de effecten van het probleem? Welk is de gewenste toekomstige toestand of gedragspatroon. Het kan natuurlijk ook gaan om het bekijken van de uitlokkende gebeurtenis bij een eenmalig trauma. We inventariseren de huidige symptomen en beperkingen (gedragsmatig, emotioneel, cognitief).
   
   
2. De stabilisering en voorbereidingsfase
   
   EMDR werkt snel, daarom is het voorbereiden van de cliënt erg belangrijk. De therapeut ligt in deze fase hoe EMDR werkt, legt uit wat hij gaat doen en waarom. De therapeut zal de cliënt ook uitleggen wat hij kan doen om zijn emoties de baas te blijven.
   In deze fase creëren we daarom samen met de cliënt een veilige plek, een veilige plek die in perioden van stress als innerlijk toevluchtsoord kan gebruikt worden. Indien de cliënt onvoldoende stabiel is, moet daar eerst worden aan gewerkt. In deze fase wordt ook nagegaan over welke interne en externe hulpbronnen de cliënt beschikt.
   
   
3. De assessmentfase
   
   De therapeut zal vragen om terug te denken aan de traumatiserende gebeurtenis, en die de gebeurtenis voor zich te laten afspelen als in een film.
   We benaderen in deze fase één bepaalde herinnering vanuit verschillende invalshoeken of modaliteiten (visueel, cognitief, affectief, lichamelijk).
   1. Eerst visueel: welk beeld geeft het moeilijkste stuk van de gebeurtenis het beste weer?
   2. Daarna cognitief: zijn er woorden die dat beeld bij jou oproepen? Welke woorden beschrijven best de negatieve gedachten over jezelf die je NU nog hebt, als je aan de gebeurtenis denkt ? Voorbeeld: “ik ben in gevaar”, “ ik ben machteloos”, … Het doel van de negatieve cognitie is het triggeren van de knoop en het opbouwen van een positieve cognitie. Nadien vraagt de therapeut: “ en wat zou je nu over jezelf willen denken ipv die negatieve cognitie”. Voorbeeld: “het is voorbij”, “ik kan nu zelf kiezen”.
   3. Verder gaan we de gevoelens benoemen die ontstaan wanneer het beeld en de negatieve cognitie gecombineerd worden.
   4. Tenslotte wordt nagegaan waar de cliënt dat in zijn lichaam voelt.

   De mate van belasting die het denken aan de gebeurtenis nu meebrengt wordt door de cliënt subjectief ingeschaald op een schaal van nul tot tien (SUD).

   Ook de mate van geloofwaardigheid van de positieve cognitie, zoals die nu aanvoelt, wordt ingeschaald, dit keer op een schaal van nul tot zeven.
   
   

4. De verwerkingsfase of desensitisatie
   
   In deze fase wordt aan de cliënt gevraagd om het beeld terug op te roepen samen met de negatieve cognitie, en zich te richten op de plaats van het gevoel in haar/zijn lichaam, en dan tegelijk met de ogen de vingers van de therapeut te volgen.
   
   De bilaterale stimulatie kan niet alleen gaan via oogbewegingen (2), maar ook via beurtelings tikken op de knieën, of met het gebruik van klanken (koptelefoon), of tacscan.
   
   De cliënt zal het beeld van die bewuste gebeurtenis steeds beter kunnen verdragen. De idee dat er achter zit is dat via de oogbewegingen zowel de linkerhelft als de rechterhelft wordt geactiveerd. De linkerhersenhelft regelt taal en analyse, de rechterhelft emoties, fantasie en verbanden leggen. Een nare ervaring zou op deze manier beter worden geïntegreerd.
   
   Onderzoek wijst erop dat bij getraumatiseerde cliënten vooral de rechterhersenhelft actief is. Nare ervaringen blijvend dus vooral hangen in het emotionele. Na de EMDR behandeling is ook de linkerhersenhelft actief. Blijkbaar kan een traumatische ervaring beter verwerkt worden als je de ervaring verwoordt.
   
   Tijdens deze fase wordt er telkens na een aantal oogbewegingen (of andere vorm van bilaterale stimulatie) nagegaan wat erbij de cliënt opkomt of door hem/haar doorgaat. Er is géén bepaalde manier waarop het hoort te gaan. We laten gewoon gebeuren wat er gebeurt. Dus na elke reeks van oogbewegingen, wordt er gewoon gevraagd wat er in de cliënt opkomt, en daarmee wordt dan weer verder gegaan.
   
   Deze EMDR procedure brengt vanzelf een stroom van gedachten en beelden op gang, maar ook van gevoelens, emoties en lichamelijke gewaarwordingen. Meestal zal er iets veranderen. Telkens zal de cliënt dan gevraagd worden wat er opkomt, en dan vraagt de therapeut om daar dan mee verder te gaan. “Blijf daarbij, ga daar mee verder en volg mijn vingers met je ogen”. Tijdens het EMDR proces worden de gevoelens die eerst erg negatief beladen waren, eerst neutraal en dikwijls zelfs positief.
   
   Als de reacties van de cliënt neutraal,of positief worden, vraagt de therapeut om terug te denken aan de oorspronkelijke gebeurtenis. Soms blijft de reactie dan positief, maar vaak komt er dan een nieuw kanaal (associatiereeks) van gevoelens of gedachten, beelden of gewaarwordingen naar boven. Zo worden de verschillende kanalen afgewerkt, totdat het uiteindelijk resultaat neutraal of positief is. De cliënt kan nu terugdenken aan de gebeurtenis zonder van slag te geraken.
   
   
5. De installatiefase
   
   Als het eindresultaat positief is, wordt gevraagd of de positieve cognitie nog geloofwaardig aanvoelt en nog past. De positieve cognitie kan hier dan nog gewijzigd worden en wordt tenslotte geïnstalleerd.
   
   
6. De Body Scan
   
   Tijdens de Body Scan denkt de cliënt terug aan de oorspronkelijke belevenis en loopt tegelijk in gedachten zijn/haar gehele lichaam af, om te kijken of er nog ergens spanning zit. Wanneer de cliënt prettige of neutrale lichamelijke gewaarwordingen heeft, kan de procedure worden afgesloten.
   
   
7. De afsluitfase
   
   In deze fase wordt er afgesloten, als de ganse procedure naar wens is verlopen en volledig is afgewerkt. In deze fase wordt er op gewezen dat het verwerken nog spontaan doorgaat na de sessie. Het kan zijn dat men na de sessie nog nieuwe inzichten krijgt, of gedachten, herinneringen of dromen. Er wordt aangeraden om een dagboek bij te houden. Het nieuwe materiaal kan in een volgende sessie aan bod komen.
   
   Alles wat na de sessie gebeurd wordt eerder beschouwd als gevolg van de traumaverwerking dan als mislukking van de therapie.
   
   Het is ook mogelijk dat de sessie vervroegd wordt afgesloten, om een volgende keer verder te gaan. Een ontspanningsoefening is hier in dat geval dan ook meestal op zijn plaats.
   
   
8. Herevaluatie en verdere planning
   
   In deze fase kan de vorige sessie geëvalueerd worden en kunnen eventueel nieuwe sessies gepland worden.

Wanneer kan EMDR voor jou en je relatie zinvol zijn ? Lees meer ...