Home > Schematherapie > Theoretische concepten: schemadefinities pointer Je bent hier

Schemadefinities: een uitgebreide beschrijving

Domein Onverbondenheid en afwijzing:

Men verwacht dat behoeften voor veiligheid, zekerheid, stabiliteit, veerzorging, koestering, het delen van gevoelens, aanvaard worden, en respect niet zullen voldaan worden op een voorspelbare manier. Het gezin van oorsprong is afstandelijk, koud, verwerpend, terughoudend, eenzaam, explosief, onvoorspelbaar of misbruikend.
Emotionele verwaarlozing of emotionele deprivatie De cliënt heeft de overtuiging dat primaire emotionele behoeften niet zullen worden voldaan door anderen. Deze behoeften hebben o.m. betrekking op verzorging, empathie, affectie, bescherming, begeleiding en zorg. Over 't algemeen zijn de ouders koud, of afwezig, of ze reageerden niet adequaat in het invullen van die basisbehoeften.
  • tekort aan koestering: behoefte aan affectie, aan warmte, gezelschap, nabijheid en liefde; "ik wordt niet aangeraakt"
  • tekort aan empathie: de cliënt wel gehoord worden, wil beluisterd worden, wil zichzelf uiten, of wederzijds gevoelens delen met anderen; " ze luistert niet naar mij"
  • tekort aan bescherming: behoefte aan advies, leiding, begeleiding
Verlating, instabiliteit De persoon is bang (verwacht) belangrijke (hechtings) relaties te verliezen. Als kind kan je zoiets ervaren bij de echtscheiding van je ouders, of bij overlijden. Dit kan zich ook voordoen als de ouders inconsistent zijn in het tegemoetkomen van de behoeften van het kind, het kind bvb alleen laten voor langere periodes, enz. De persoon gelooft dat uiteindelijk al zijn intieme relaties zullen eindigen. Belangrijke anderen worden ervaren als onbetrouwbaar en onvoorspelbaar in hun steun en toewijding.
Wantrouwen, misbruik Verwijst naar de overtuiging dat anderen uiteindelijk op een of andere manier misbruik van hem zullen maken. De cliënt verwacht dat anderen met opzet van hem/haar zal profiteren, dat anderen hen zullen pijn doen, bedriegen, of naar beneden halen. De persoon gelooft dat hij altijd aan het korste eind zal trekken. Ze denken vaak in termen van je kan best eerst in de aanval gaan of achteraf wraak nemen.
Tekortschieten, schaamte, onvolkomenheid Dit schema verwijst naar de overtuiging dat je ontoereikend bent, innerlijk onvolkomen in belangrijke aspecten, slecht, minderwaardig, wat tot een sterk gevoel van schaamte kan aanleiding geven. Als anderen je innerlijke kennen, zullen ze zich daarom terugtrekken. Over het algemeen wordt dit veroorzaakt door te kritische ouders, waardoor de kinderen het gevoel kregen dat ze het niet waard zijn om liefgehad te worden. Het kan overgevoeligheid impliceren aan kritiek, verwerping en verwijten; of verlegenheid, zich vergelijken en onzekerheid als men met anderen is; of een gevoel van schaamte als men zijn eigen fouten bemerkt. Deze fouten kunnen privé zijn ( egoïstisch zijn, woede impulsen, onaanvaardbare seksuele wensen, ...) of publiek (een niet gewenst fysiek voorkomen, sociaal onhandigheid, ...)
Sociaal isolement, vervreemding Men heeft de overtuiging, geïsoleerd te zijn, anders te zijn dan anderen, dat men géén onderdeel uitmaakt van de gemeenschap. Men hoort nergens bij. Dit geloof wordt meestal veroorzaakt door vroege ervaringen waarin kinderen zien dat zij, of hun families, verschillend zijn van andere mensen.

Domein verzwakte autonomie en verzwakt functioneren

Verwachtingen over zichzelf en de omgeving die interfereert met iemands waargenomen vermogen om zich los te maken, te overleven, functie onafhankelijk van elkaar te functioneren of met succes dingen uit te voeren. Het gezin van oorsprong is hier typisch verstrengeld, ondermijnt het zelfvertrouwen van een kind, overbeschermend, of faalt om het kind aan te moedigen om zich buiten het gezin competent op te stellen.
Afhankelijkheid, incompetentie Men gelooft dat men niet in staat is om op een deskundige en verantwoordelijke manier de dagelijkse verantwoordelijkheden aan te kunnen. Mensen met dit schema zijn vaak afhankelijk van anderen op vlak van besluitvorming en voor het initiëren van nieuwe taken. Over het algemeen hadden ze ouders die hen niet aanmoedigden om zelfstandig te handelen en vertrouwen te ontwikkelen in hun vermogen om voor zichzelf te zorgen.
Kwetsbaarheid voor ziekte, pijn en gevaar Dit schema doet iemand erin geloven dat er altijd een katastrofe (financieel, medisch, crimineel, natuurrampen) kan gebeuren. Dat kan aanleiding geven tot het aannemen van excessieve voorzorgsmaatregelen om zichzelf te beschermen. Meestal was er een extreem angstige ouder die het idee doorgaf dat de wereld een gevaarlijke plaats is.
Kluwen, verstrengeld zelf, onderontwikkeld zelf Dit schema verwijst naar een patroon waarbij je teveel emotionele betrokkenheid ervaart bij anderen, meestal is dat dan bij de ouders en/of de romantische partners. Het kan ook dat betrokkene te weinig individuele identiteit of innerlijke richting (sturing) heeft, waardoor er een gevoel van leegte of verwarring of onhandigheid of doelloosheid komt. Dit schema wordt veroorzaakt door ouders die erg controllerend zijn, of misbruikend, of overbeschermend, of overbezorgd zodat het kind ontmoedigd wordt in het ontwikkelen van een apart gevoel van eigenwaarde.
Mislukking, falen Dit schema wijst er op dat men gelooft dat men niet in staat is om allerlei zaken even goed uit te voeren als collega's, of leeftijdsgenoten op vlak van carrière, school of sport. Deze mensen voele zich dom, onbekwaam, ongetalenteerd. Vaak proberen ze zelfs niets, omdat ze overtuigd zijn dat ze toch zullen falen. Dit schema kan zich ontwikkelen als kinderen worden beschouwd en behandeld als mislukkingen op school en in andere levensgebieden. Meestal geven de ouders niet genoeg ondersteuning, en/of discipline, of structuur en aanmoediging om vol te houden en te slagen in bepaalde prestatiegebieden, zoals school en sport.

Domein gerichtheid op anderen

Een excessieve focus op de verlangens, gevoelens en reacties van anderen, en dit ten koste van de eigen behoeften - om liefde of goedkeuring te krijgen, om zijn/haar gevoel van verbinding te bewaren, of om vergelding te vermijden. Meestal impliceert dit onderdrukking of een gebrek aan bewust gewaar zijn van de eigen woede en normale neigingen. Typisch gezin van oorsprong is gebaseerd op voorwaardelijke aanvaarding: kinderen moesten belangrijke aspecten van zichzelf onderdrukken om liefde te verkrijgen, of aandacht, en goedkeuring. In veel van zulke families, worden eerder de emotionele noden en verlangens, of sociale erkenning of status van de ouders gewaardeerd dan de unieke behoeften en gevoelens van elk kind.
Onderwerping

Dit schema verwijst naar de overtuiging dat men zich moet onderwerpen aan de controle van anderen om bepaalde negatieve gevolgen te voorkomen. Met negatievze gevolgen bedoelen we hier: woede, verwerping, of verlating of verwaarlozing.

Je hebt onderwerping van behoeften: onderdrukking van je eigen voorkeuren, beslissingen en verlangens.

En onderwerping van emoties: onderdrukking van emotionele expressie, vooral van woede. aak vrezen deze cliënten, dat als ze zich niet onderwerpen, de andere boos zal worden of hen zullen verwerpen. Ze negeren hun eigen verlangens en gevoelens. Ze hebben meestal de indruk dat eigen wensen, meningen en gevoelens voor anderen er niet toe doen. In de kindertijd was er meestal een zeer controlerende ouder. Meestal excessive inwilliging, gecombineerd met overgevoeligheid om in de val te lopen. Dat leidt meestal tot het opbouwen an woede, wat verduidelijkt wordt door onaangepaste reacties (zoals passief-agressief gedrag, ongecontroleerde uit barstingen van woede en humeur, psychosomatische symptomen, het terugtrekken van affectie, "acting out", misbruik van middelen.
Zelfopoffering

Dit schema heeft betrekking op de overmatige of overdreven opoffering van je eigen behoeften om anderen te helpen.

De bealngrijkste redenen daarvoor zijn : pijn voorkomen bij anderen; om te vermijden om zich egoïstisch te voelen, of om het contact te behouden met anderen, wanneer ze aandacht geven aan hun eigen verlangens, voelen ze zich vaak schuldig. Ze zijn acuut overgevoelig voor de pijn van anderen. Om dit te voorkomen geven ze voorrang aan de behoeften van anderen tegenover die van henzelf. Ze krijgen vaak een gevoel van verhoogde eigenwaarde of een gevoel van betekenis als ze anderen helpen. In de kindertijd merk je vaal parentificatie, d.w.z. dat de persoon overdreven verantwoordelijk moest zijn voor één of beide ouders.

Soms geeft dat het gevoel dat iemands behoeften niet adequaat zijn behandeld, of to wrok naar diegenen, waar de nodige zorg wel aan besteed is.

Goedkeuring zoeken, erkenning zoeken Dit schema heeft betrekking op het plaatsen van teveel nadruk op het verkrijgen van goedkeuring en erkenning van anderen ten koste van zijn/haar eigen echte behoeften en gevoel van eigenwaarde. Men legt veel nadruk op het krijgen van goedkeuring, erkenning of aandacht van andere mensen, ten koste van het ontwikkelen van een veilig en waar gevoel van zichzelf. Iemands zelfbeeld is primair afhaneklijk van de reacties van anderen eerder dan van de eigen bedenkingen. Het kan ook zijn dat betrokkene de nadruk legt op status en uitstraling als een middel om erkenning en goedkeuring te krijgen. Meestal resulteert dit in belangrijke levensbeslissingen die niet authentiek zijn of onbevredignend; of in overgevoeligheid voor verwerping. Cliënten met dit schema zijn extra gevoelig voor afwijzing door anderen, en zullen hard hun best doen zich in te passen. Vermoedelijk kregen ze van hun ouders géén onvoorwaardelijke liefde en acceptatie.

Domein verzwakte grenzen

Tekort aan innerlijke grenzen, aan verantwoordelijkheidsgevoel naar anderen, of aan een lange termijn doelstelling. Lijdt tot moeilijkheden ivm het respecteren van de rechten van anderen, het samenwerken met anderen, het maken van afspraken, of het maken en halen van realistische persoonlijke doelstellingen. Een typisch gezin van oorspong is hier gekenmerkt door toegeeflijkheid, overdreven verwennen, gebrek aan richting geven, of een gevoel van superioriteit - en dit eerder dan een adequate confrontatie, discipline, en grenzen in functie van verantwoordelijkheid nemen, samenwerken op een wederkerige manier, en het stellen van doelen. In sommige gevallen kan het zijn dat het kind niet geleerd heeft om normale niveaus van ongemak te tolereren, of het heeft géén adequate supervisie, richting of leiding gekregen.
Zich gerechtigd voelen, grootsheid, zich rechten toe-eigenen Men geloft dat men superieur is aan andere; dat je speciale rechten en privileges toegekend zijn. Men voelt zich niet gebonden door regels ven wederkerigheid die een normale sociale interactie leiden. Dit schema verwijst naar het geloof dat je onmiddellijk moet kunnen doen, zeggen, of hebben wat je wilt, liefst meteen, ongeacht of dit anderen pijn doet of redelijk is voor die anderen. De cliënt is niet geïnteresseerd in wat andere mensen nodig hebben, noch zijn ze zich bewust van de kosten welke dit gedrag op de lange termijn voor hen zal meebrengen, doordat ze de anderen van zich vervreemden. Ze kunnen een overdreven fccus hebben op superioriteit (bij de meest succesvollen zijn, beroemd, rijk, ...) om alzo macht en controle te verkrijgen (niet op de eerste plaats voor aandacht of goedkeuring). Impliceert soms excessieve competitiviteit of dominantie naar anderen toe: het vastleggen van macht, het doordrukken van je gezichtspunt, of het controlerenv an het gedrag van anderen om alzo zijn eigen wensen te bereiken, zoner empathie of bezorgdheid voor de behoeften of gevoelens van anderen. Meestal hadden ze ouders die te toegeeflijk waren, en die hun kinderen géén grenzen stelden, of hun kinderen niet bijbrachten wat sociaal aangepast en redelijk is. Sommigen ontwikkelen zelfs dit schema om te compenseren voor gevoelens van emotioneel tekort of tekortschieten/schaamte.
Onvoldoende zelfcontrole, onvoldoende zelfdiscipline Dit schema heeft berekking op het onvermogen om alle frustraties te tolereren die je voor het bereiken van je doelen tegenkomt, ook het onvermogen om uitdrukking te geven aan impulsen of gevoelens te beheersen. Als er echt gebrek aan zelfcontrole is, dan zal extreem, crimineel en verslavend gedrag het leven van de cliënt beheersen. In een mildere vorm, wordt er overdreven nadruk gelegd op het vermijden van ongemak: vermijden van pijn, vermijden van conflict, vermijden van confrontatie, vermijden van verantwoordelikheid, of vermijden van inspanning en dit ten koste van persoonlijke vervulling, engagement en integriteit. Ouders die zelfcontrole niet voor leefden, die daar géén model voor stonden, of die hun kinderen niet adequaat disciplineerden, kunnen hun kinderen predisponeren voor dit schema.

Domein Overmatige waakzaamheid en inhibitie

Excessieve nadruk op het onderdrukken van de eigen spontane gevoelens, impulsen en keuzes of op het naleven van rigiede, geïnternaliseerde regels en verwachtingen rond functioneren en ethisch gedrag - en dit dikwijls ten koste van geluk, zelfexpressie, ontspanning, intieme relaties en gezondheid. Het typische gezin van oorsprong is hier streng, eisend, en soms bestraffend: het functioneren, plicht, perfectionisme, het volgen van regels, het verbergen van emoties, en het vermijden van fouten domineren boven plezier, vreugde en ontspannning. Er is meestal een onderstroom van pessimisme en zorg - dat dingen kunnen fout uitvallen als men er niet in slaagt om waakzaam te zijn en zorgzaam op alle ogenblikken.
Emotionele inhibitie of emotionele geremdheid Dit schema verwijst naar de overtuiging dat je spontane emoties moet onderdrukken, zo ook voor impulsen, vooral woede dan, omdat elke uiting van gevoelens anderen zou schaden, en zou leiden tot verlies van eigenwaarde, en schaamte, vergelding of verlating zou meebrengen. De cliënt kan dus spontaniteit mankeren of als gespannen (stijf) aanzien worden. De belnagrijkste gebieden van remmingen zijn: remmen van woede of agressie, remmen van positieve gevoelens (zoals blijdschap, affectie, seksuele opwinding, spel, ..); moeilijkheden pom kwetsbaarheid te tonen of om vrij te communiceren over zijn/haar gevoelens, behoeften, ...: excessieve nadruk op het rationele betreffende emoties. Dit schema wordt veroorzaakt door ouders die het uiten van gevoelens ontmoedigen.
Strenge normen, overkritisch, meedogenloze normen, overmatig kritische instelling

Dit schema verwijst naar de overtuiging dat alles wat je doet, niet goed genoeg is, dat je altijd beter kan, en dat je daarnaar moet streven, om het altijd beter te doen. Dus altijd beter je best doen. De motivatie voor dit geloof stamt uit de wens om extreem hoge interne eisen voor competentie in te willigen, meestal om interne kritiek te voorkomen. Perfectionisme, enorme aandacht voor detail, een onderschatten hoe goed iemands functioneren is t.o.v. de norm, rigiede regels van hoe men zou moeten zijn in bepaalde levensgebieden, onrealsitische hoge moraal, op ethisch vlak, cultureel, of religieus; bevooroordeeldheid rond tijd en efficiëntie, zodat meer kan bereikt worden.

Mensen met dit schema betalen dit vaak terug door een achteruitgang op belangrijke levensgebieden, zoals gezondheid, plezier, zelfwaardering, relaties, familieleven, ...

Meestal hadden deze mensen ouders die nooit tevreden waren, en hun kinderen enkel liefde gaven op basis van utistekende prestaties: voorwaardelijke liefde dus.

Negativiteit, pessimisme Dit schema kenmerkt zich door een diepgaand patroon van zich concentreren op de negatieve aspecten van het leven (pijn, dood, verlies, rouw, ontgoocheling, conflict, schuld, wrok, onopgeloste problemen, potentiële fouten, verraad, bedrog, dingen die fout kunnen lopen, ...), terwijl de positieve aspecten geminimaliseerd worden. Ze zijn zo geconcentreerd op de negatieve dingen, negatieve details of negatieve dingen die in de toekomst kunnen gebeurern, waardoor ze niet in staat zijn om te genieten van de dingen die goed gaan in hun leven. Ze maken zich zorgen over mogelijke fouten hoe goed het met hen ook gaat. Meestal hadden deze mensen ouders, die zich overdreven zorgen maakten.
Bestraffendheid Dit schema verwijst naar het geloof dat mensen hard moeten worden gestraft voor het maken van fouten. Mensen met dit schema zijn kritisch, intolerant, ongeduldig en meedogenloos voor zowel zichzelf als voor anderen. Ze hebben de neiging om het grootste deel van de tijd boos te zijn over onvolkomenheden. Ze hebben het moeilijk om anderen en zichzelf te vergeven voor gemaakte fouten, dit omdat ze een tegenzin hebben om verzachtende omstandigheden in ogenschouw te nemen, om menselijke onvolkomenheden te aanvaarden of om empathie te hebben voor allerlei gevoelens. Ze hebben meestal ouders of één ouder die teveel nadruk legde(n) op prestatie, en die een bestraffende stijl hadden in het opvolgen en controleren van gedrag en van prestaties.
Bron:

Mandala vzw

De site van Jeffrey Young

Kostprijs en een afspraak maken.

  • Individuele therapie wordt berekend aan
    • € 75, - voor een sessie van 55 minuten
    • € 110, - voor een sessie van 1 uur en 25 minuten
  • Ik geef op het ogenblik géén relatietherapie.
  • Voor afspraken op verplaatsing wordt 1 € per kilometer aangerekend om het verbruik en de verplaatsingstijd te vergoeden. 

De gesprekken hebben enkel overdag plaats. Waar ? Park op den Berg, Kloosterstraat 9, bus 6, 1 ste verdieping, 2220 Heist-op-den-Berg. Ons appartement bevindt zich in Blok A, hoogste blok in dit complex.

Wegbeschrijving.

Voor een afspraak bel op 0473 99 51 80 en vraag naar Luc Duprez.