Focussen
in het kort: de
zes fasen van Gendlin
1) Fase 1: Maak ruimte voor jezelf
- Net als ruimte scheppen in een overvol vertrek; zorg
dat je ruimte krijgt voor jezelf
- Je mag je gerust prettig voelen, zoek naar de juiste
afstand van je probleem
- Ga nergens dieper op in, welwillend luisteren
- Wat is hier nodig: een optimale innerlijke verhoudingswijze
= contact zonder samenvallen (de juiste afstand –
nabijheid: beide zijn nodig)
- bij te veel afstand (veel doen en analyseren): leren
naar binnen gaan en toelaten van gevoelens
- bij te weinig afstand (overspoeld worden, overmatig
veel voelen): leren ruimte maken en dragen van gevoelens
- opmerking: onderscheid geraakt en overspoeld worden;
het delen ervan kan voorkomen dat je overspoeld wordt;
als je overspoeld wordt, is het hanteren ervan wel belangrijk;
als je samenvalt is dat gevaarlijk; je blijven onderscheiden
van de ander !
2) Fase 2: Contact proberen te krijgen met dat ervaren gevoel
(felt sence).
- Hoe voelt het allemaal aan ? Laat het even bestaan. Vraag
nu aan je lichaam welk probleem je het meest last bezorgd.
- Luister niet naar de ‘ruis’. Zet deze vriendelijk
maar beslist opzij.
- Niet gaan redeneren!
- Maar wel: “hoe voelt heel deze kwestie aan?”
- Probeer door te dringen totdat enkele gevoel dat “alles”
omvat, of het probleem insluit of omvat.
- Wat is het ervaren gevoel van dat probleem?
3) Fase 3: Vind een houvast of handvat (de hoedanigheid)
- Laat het gevoel zichzelf benoemen
- Vb.: “pijnlijk” “lusteloos”,
“wrang”, “gespannen”, kan ook een
kortzinnetje zijn of een combinatie van woorden, of een
plaatje:
- Je vraagt dus niet om een analyse
- Wat is de kern van de hele ervaring
- Géén woord opdringen: laat het op je afkomen
4) Fase 4: Laten resoneren
- Neem het woord en houd het naast het ervaren gevoel
- Geeft dit een voelbare reactie ? = een diepe zucht, een
voelbare ontspanning, dat maakt je duidelijk dat de woorden
juist waren
- Als het juist is, laat het jezelf dan 1 à 2 minuten
voelen
- Als het niet goed is, wacht dan opnieuw af en laat al
wachtend woorden uit je gevoelen opwellen die er beter bijpassen
5) Fase 5: vragen aan het ervaren gevoel
- Wat is aan het hele probleem, dat me zo … maakt?
- Als je vastloopt, vraag dan: wat is het ergste aan dit
gevoel? Wat heeft het nodig? Wat zou er moeten gebeuren?
Geef zelf géén antwoord, wacht totdat het
gevoel zich roert en je een antwoord geeft.
- Onderscheid louter mentale antwoorden (verstandelijke)
en die vanuit het ervaren gevoel komen
- Hoe zou het voelen als alles prima in orde was? Laat
het lichaam antwoorden: wat zit er daarbij in de weg?
6) Fase 6: Ontvangen van de verschuiving
- Het verwelkomen van wat er kwam. Je hoeft er niet mee
eens te zijn. Het is een stap in de oplossing. Je mag er
naast staan, en neem er wat afstand van.
- Bescherm het tegen kritische stemmen die misschien opkomen
De volledig lichamelijk gevoelde betekenis:
felt sence van
Gendlin: leren om voor de eigen lichamelijke gevoelens open
te staan. De aandacht wordt gericht op lichamelijk gevoelde
betekenissen. Het gaat om het toelaten van gevoelens en niet
zozeer het denken over gevoelens.
- lichamelijk gevoelde gewaarwordingen (worden wel gevoeld
maar nog niet cognitief gekend)
- vb C weent om onbegrijpelijke redenen, er bij stil staan,
niet zoeken naar een verklaring, maar met je aandacht naar
je lichaam te gaan, Wat is er mij aan de hand? Er kan dan
bv nog meer geweend worden, waarna er iets tastbaars naar
boven komt, bv een bepaalde "uitspraak". Deze
uitspraak brengt iets van de innerlijk gevoelde betekenis
naar buiten.
- bij focusing worden ze verbonden met emotie
- verbonden met levenssituatie
- met behulp van de therapeut kunnen er woorden en symbolen
gezocht worden bij het gevoel. Wat eerst impliciet was wordt
daardoor expliciet.
- interne dialoog: C leert aanwezig te blijven bij delen
van zichzelf die zich uit willen spreken als een stevige,
warme, niet veroordelende vriend, welwillend luisterend
naar het deel dat zich probeert uit te drukken
- felse sence = gevoelde betekenis = aan lichaamssensaties
betekenis geven
met je wil werken met het gebeuren, met bv blokkades
Noot: Mia Leijssen schreef in haar boek Gids voor gesprekstherapie,
een gans hoofdstuk over het focusingsproces. Zij verwerkt
de 6 fasen echter in drie grotere processen. Je kan de volledige
tekst van dit hoofdstuk hier vinden. Dit is een erg interessante en verduidelijkende tekst.
Prof. Dr. M. Leijssen is psychotherapeut en staflid van de
afdeling Clientgericht-experiëntiele psychotherapie.
Zij doceert tevens beroepsethiek aan de Katholieke Universiteit
Leuven.