Focussen in het kort: de zes fasen van Gendlin

1) Fase 1: Maak ruimte voor jezelf

• Net als ruimte scheppen in een overvol vertrek; zorg dat je ruimte krijgt voor jezelf
• Je mag je gerust prettig voelen, zoek naar de juiste afstand van je probleem
• Ga nergens dieper op in, welwillend luisteren
  
• Wat is hier nodig: een optimale innerlijke verhoudingswijze = contact zonder samenvallen (de juiste afstand – nabijheid: beide zijn nodig)
  • bij te veel afstand (veel doen en analyseren): leren naar binnen gaan en toelaten van gevoelens
  • bij te weinig afstand (overspoeld worden, overmatig veel voelen): leren ruimte maken en dragen van gevoelens
  • opmerking: onderscheid geraakt en overspoeld worden; het delen ervan kan voorkomen dat je overspoeld wordt; als je overspoeld wordt, is het hanteren ervan wel belangrijk; als je samenvalt is dat gevaarlijk; je blijven onderscheiden van de ander !

2) Fase 2: Contact proberen te krijgen met dat ervaren gevoel (felt sence).

• Hoe voelt het allemaal aan ? Laat het even bestaan. Vraag nu aan je lichaam welk probleem je het meest last bezorgd.
• Luister niet naar de ‘ruis’. Zet deze vriendelijk maar beslist opzij.
• Niet gaan redeneren!
• Maar wel: “hoe voelt heel deze kwestie aan?”
• Probeer door te dringen totdat enkele gevoel dat “alles” omvat, of het probleem insluit of omvat.
• Wat is het ervaren gevoel van dat probleem?

3) Fase 3: Vind een houvast of handvat (de hoedanigheid)

• Laat het gevoel zichzelf benoemen
• Vb.: “pijnlijk” “lusteloos”, “wrang”, “gespannen”, kan ook een kortzinnetje zijn of een combinatie van woorden, of een plaatje:
• Je vraagt dus niet om een analyse
• Wat is de kern van de hele ervaring
• Géén woord opdringen: laat het op je afkomen

4) Fase 4: Laten resoneren

• Neem het woord en houd het naast het ervaren gevoel
• Geeft dit een voelbare reactie ? = een diepe zucht, een voelbare ontspanning, dat maakt je duidelijk dat de woorden juist waren
• Als het juist is, laat het jezelf dan 1 à 2 minuten voelen
• Als het niet goed is, wacht dan opnieuw af en laat al wachtend woorden uit je gevoelen opwellen die er beter bijpassen

5) Fase 5: vragen aan het ervaren gevoel

• Wat is aan het hele probleem, dat me zo … maakt?
• Als je vastloopt, vraag dan: wat is het ergste aan dit gevoel? Wat heeft het nodig? Wat zou er moeten gebeuren? Geef zelf géén antwoord, wacht totdat het gevoel zich roert en je een antwoord geeft.
• Onderscheid louter mentale antwoorden (verstandelijke) en die vanuit het ervaren gevoel komen
• Hoe zou het voelen als alles prima in orde was? Laat het lichaam antwoorden: wat zit er daarbij in de weg?

6) Fase 6: Ontvangen van de verschuiving

• Het verwelkomen van wat er kwam. Je hoeft er niet mee eens te zijn. Het is een stap in de oplossing. Je mag er naast staan, en neem er wat afstand van.
• Bescherm het tegen kritische stemmen die misschien opkomen

De volledig lichamelijk gevoelde betekenis: felt sence van Gendlin: leren om voor de eigen lichamelijke gevoelens open te staan. De aandacht wordt gericht op lichamelijk gevoelde betekenissen. Het gaat om het toelaten van gevoelens en niet zozeer het denken over gevoelens.

• lichamelijk gevoelde gewaarwordingen (worden wel gevoeld maar nog niet cognitief gekend)
• vb C weent om onbegrijpelijke redenen, er bij stil staan, niet zoeken naar een verklaring, maar met je aandacht naar je lichaam te gaan, Wat is er mij aan de hand? Er kan dan bv nog meer geweend worden, waarna er iets tastbaars naar boven komt, bv een bepaalde "uitspraak". Deze uitspraak brengt iets van de innerlijk gevoelde betekenis naar buiten.
• bij focusing worden ze verbonden met emotie
• verbonden met levenssituatie
• met behulp van de therapeut kunnen er woorden en symbolen gezocht worden bij het gevoel. Wat eerst impliciet was wordt daardoor expliciet.
• interne dialoog: C leert aanwezig te blijven bij delen van zichzelf die zich uit willen spreken als een stevige, warme, niet veroordelende vriend, welwillend luisterend naar het deel dat zich probeert uit te drukken
• felse sence = gevoelde betekenis = aan lichaamssensaties betekenis geven
  met je wil werken met het gebeuren, met bv blokkades
  

Noot: Mia Leijssen schreef in haar boek Gids voor gesprekstherapie, een gans hoofdstuk over het focusingsproces. Zij verwerkt de 6 fasen echter in drie grotere processen. Je kan de volledige tekst van dit hoofdstuk hier vinden. Dit is een erg interessante en verduidelijkende tekst. Prof. Dr. M. Leijssen is psychotherapeut en staflid van de afdeling Clientgericht-experiëntiele psychotherapie. Zij doceert tevens beroepsethiek aan de Katholieke Universiteit Leuven.